تعریف مددکاری اجتماعی

ترجمه فارسی تعریف مرجع مددکاري اجتماعی مصوب جولاي 2014 مجمع عمومی
فدراسیون بین المللی مددکاران اجتماعی

متن تعریف حرفه مددکاري اجتماعی
مددکاري اجتماعی یک حرفه مبتنی بر اقدام و یک رشته دانشگاهی است که توسعه و تغییر
اجتماعی، انسجام اجتماعی و توانمندسازي و آزادسازي انسانها را تسهیل می کند. عدالت
اجتماعی، حقوق بشر، مسئولیت جمعی و احترام به تفاوتها ازاصول اساسی مددکاري اجتماعی می
باشند. مددکاري اجتماعی، با تکیه بر نظریه هاي مددکاري اجتماعی، علوم اجتماعی، علوم انسانی
و دانش بومی، انسانها و ساختارها را براي مواجهه با چالشهاي زندگی و ارتقاء رفاه و بهزیستی
درگیرمی کند.


(تعریف بالا از مددکاري اجتماعی را می توان در سطوح ملی/ منطقه اي گسترش داد)

نکاتی درباره تعریف جهانی مددکاري اجتماعی

نکات زیر براي توضیح مفاهیم اصلیِ استفاده شده در این تعریف نوشته شده و ارتباط آن با الزامات، اصول،
دانش واقدام حرفه مددکاري اجتماعی تشریح شده است:


الزامات اساسی
الزامات اساسی حرفهمددکاري اجتماعی شامل ترغیب براي تغییراجتماعی، توسعه اجتماعی، انسجام اجتماعی و
توانمندسازي وآزادسازي انسانها است.
مددکاري اجتماعی یک حرفه مبتنی بر اقدام و یک رشته دانشگاهی است که عوامل همبسته ي تاریخی،
اجتماعی- اقتصادي، فرهنگی، فضایی، سیاسی و فردي به عنوان فرصتها و/یا موانع بهزیستی توسعه بشري به
رسمیت می شناسد. موانع ساختاري در بقاء نابرابریها، تبعیض، استثمار و ستم نقش دارند. توسعه آگاهی نقادانه
از طریق ایجاد برنامه هاي عملی دراز مدت در جهت رفع موانع ساختاري و فردي، از اقدامات اصلی رهایی
بخش وبا هدف توانمندسازي و رهایی انسانها است. حرفه مددکاري اجتماعی می کوشد تا با ابراز همبستگی با
کسانی که از مزایاي اجتماعی محرومند براي فقرزدایی تلاش کند، افراد ستمدیده و آسیب پذیر را آزاد سازد و
شمول اجتماعی وانسجام اجتماعی را ارتقاء بخشد.
الزام به تغییر اجتماعی برپایه این پیش فرض است که مداخلات مددکاري اجتماعی زمانی صورت می گیرد که
بنظر برسد وضعیت جاري، چه در سطح فردي، خانوادگی، گروه هاي کوچک، محله یا جامعه، نیازمند تغییر و
توسعه است. این امر از لزوم به چالش کشیدن و تغییر دادن آن دسته از شرایط ساختاري ناشی می شود که در
ایجاد حاشیه نشینی، طرد اجتماعی و ظلم نقش دارند. از طریق مداخلات تغییرگرایانه، جایگاه عامل انسانی در
ارتقاء حقوق انسانها و عدالت اقتصادي، زیست محیطی و اجتماعی بازشناخته می شود. به همان میزان، این
حرفه به حفظ ثبات اجتماعی نیز متعهد است مشروط به اینکه از این ثبات براي به حاشیه راندن، به انزوا کشاندن
و ظلم کردن به گروههاي خاصی از افراد استفاده نشود.
مفهوم توسعه اجتماعی در معناي استراتژیهاي مداخله، تصمیمات مدبرانه و چارچوبی براي سیاست گذاري
فرض می شود. (ضمن اینکه چارچوب هاي نهادي، مرسوم و باقیمانده نیز در این تعریف نهفته است). توسعه
اجتماعی مبتنی بر مداخلات و ارزیابی ها جامع زیستی-روانی-اجتماعی، و معنوي است که فراتر ازتقسیم بندي
بین سطوح خرد و کلان بوده و سطوح سیستمهاي چندگانه را با همکاریهاي بین بخشی و درون-بخشی و
درون-حرفه اي درهم می آمیزد تا هدف توسعه پایدار تامین گردد. اولویت توسعه اجتماعی گسترش ساختاري-اجتماعی و اقتصادي است و با پنداشت عامه پسند مرسومی که رشد اقتصادي را پیش نیاز توسعه اجتماعی می داند موافق نیست.

اصول
اصول پایه اي مددکاري اجتماعی عبارتند از احترام به ارزش و شأن ذاتی وجود انسان، اجتناب از آسیب زدن،
احترام به تفاوتها و حمایت از حقوق انسانهاوعدالت اجتماعی.
دفاع و حمایت از حقوق انسانها و عدالت اجتماعی انگیزه و توجیه کننده وجود مددکاري اجتماعی است. حرفه
مددکاري اجتماعی این اصل را به رسمیت می شناسد که حقوق انسانها و مسئولیت جمعی لازم و ملزوم اند.
اعتقاد مسئولیت جمعی این واقعیت را برجسته ترمی سازد که حقوق انسانها تنها در صورتی می تواند در زندگی
روزمره تحقق می یابد که افراد نسبت به یکدیگر و محیط زیست خود مسئولیت پذیر باشند، و اهمیت برقراري
روابط تعاملی درون اجتماعات خود را بپذیرند. بنابراین، یکی از نقاط اصلی توجه مددکاري اجتماعی دفاع از
حقوق انسانها در همه سطوح و تسهیل پیامدهاي مسئولیت پذیري مردم در قبال بهزیستی یکدیگر، و توجه و
احترام به وابستگی افراد به یکدیگر،وبین مردمومحیط زیستشان است
مددکاري اجتماعی حقوق نسل اول و دوم و سوم را می پذیرد. حقوق نسل اول همانا حقوق مدنی و سیاسی
مانند آزادي بیان و وجدان و آزادي از شکنجه و حبس بدون محاکمه است. حقوق نسل دوم مربوط به حقوق
اجتماعی-اقتصادي و فرهنگی است که شامل سطوح منطقی حق تحصیل، خدمات سلامت و مسکن و حقوق
مربوط به زبان اقلیتهاست و حقوق نسل سوم معطوف به جهان طبیعی و حق حیات گونه هاي مختلف و عدالت
بین نسلی است. این حقوق بطور دوطرفه همدیگر را تقویت می کنند و از درون وابسته به هم بوده، و موافق
حقوق فردي و جمعی انسانها هستند.
در برخی موارد، "آسیب نزدن" و "احترام به تفاوتها" ممکن است بیانگر ارزشهاي متضاد و مغایر باشد. مثل
جایی که به نام فرهنگ، حق زندگی گروهی از افراد مانند زنان رعایت نمی شود. "استانداردهاي جهانی
آموزش وتربیت مددکاري اجتماعی" این مساله پیچیده را مد نظرداشته و حامی این مطلب است که مددکاران
اجتماعی همواره با رویکرد طرفداري از حقوق اساسی انسانی آموزش می بینند و چنین توضیح می دهد که:


چنین رویکردي ممکن است هر جا که عقاید فرهنگی، ارزشها و سنتها به حقوق اساسی انسانها تجاوز می کند،
تسهیل کننده برخورد سازنده و تغییر باشد. فرهنگ همچنانکه، یک برساخته ي اجتماعی بوده و پویاست می
تواند موضوع تغییر و ساخت گشایی هم باشد. چنین مواجهه ، ساخت گشایی و بهم ریختن سازه هاي اجتماعی
ممکن است با درك و همساز شدن با ارزشهاي فرهنگی، باورها و سنتهاي یک گروه خاص و از طریق گفت و
شنود بازتاب دهنده و انتقادي با اعضاي آن گروه فرهنگی براي رویارویی با مسایل بزرگتر مربوط به حقوق
انسانها تسهیل گردد.

دانش
تعریف پیشنهادشده حاضر، موید آنست که مددکاري اجتماعی نه تنها مورد پذیرش براي اقدام درفضا هاي
خاص و نظریه هاي غربی است، بلکه همسو با دانش بومی در سایر فضاها است. بخشی از میراث استعمار این
است که نظریه ها ي غربی و دانش تولید غرب از اعتبار منحصر به فرد برخوردار است، و دانش بومی سایر
کشورها فاقد ارزش ویا کم اعتبار تلقی شده و تحت استیلاي نظریه ها و دانش غربی قرار گرفته است. تعریفی
که براي مددکاري اجتماعی پیشنهاد شده است سعی دارد تا مانع این روند و باعث وارونه سازي این فرایند شود
و موید این واقعیت است که افراد بومی هر منطقه، کشور یا محدوده اي، داراي ارزشها، راههاي کسب دانش، و
روش هاي انتقال دانش خاص خود هستند و سهم ارزنده اي در تولید علم دارند. مددکاري اجتماعی به دنبال
جبران استعمارعلمی غرب در طول تاریخ و استیلاي غربی از طریق شنیدن صداهاي افراد بومی و آموختن از
آنها در سراسر جهان است. بدین طریق دانش مددکاري اجتماعی با مشارکت افراد بومی تولید شده و شکل
خواهد گرفت وبطور مناسب تري، نه تنها درفضاهاي محلی بلکه در سطح بین المللی، کاربرد خواهد داشت.
بر اساس تعاریف سازمان ملل متحد، فدراسیون بین المللی مددکاران اجتماعی(IFSW" ، (افراد بومی" را
اینگونه تعریف می کند:
· افرادي که در یک منطقه جغرافیایی مشخص(یا وابسته به آن) که سرزمین اجدادیشان است زندگی می
کنند

· افرادي که به حفظ نهادهاي مشخص اجتماعی، اقتصادي و سیاسی درون سرزمین هاي خودشان گرایش دارند.
· افرادي که معمولا از حیث فرهنگ، منطقه جغرافیایی، و نهادهاي اجتماعی، بجاي آنکه کاملا جذب
جامعهملی شوند با تماموجودتمایل دارند هویتی مشخص داشته باشند.
· افرادي که خود را بومی یا عضو یک قبیله می شناسند.

اقدام
حقانیت و الزامات مددکاري اجتماعی درجاهایی از مداخلاتش خودنمایی می کند که انسانها با محیط زیست
خود در تعامل هستند. محیط زیست شامل نظام هاي اجتماعی مختلفی است که افراد در آن نقش دارند و این
محیط زیست طبیعی و جغرافیایی تأثیر عمیقی بر زندگی آن افراد دارد. روش شناسی مشارکتی که در
مددکاري اجتماعی از آن حمایت می شود در این جمله منعکس است که " انسانها و ساختارها را براي
چالشهاي زندگی وارتقاي سطح بهزیستی خود درگیر می سازد". مددکاري اجتماعی تا جایی که ممکن است
حامی کارکردن با افراد، به جاي کار براي افراد است. همگام با الگوي توسعه اجتماعی، مددکاران اجتماعی
طیفی از مهارتها، تکنیکها، راهبردها، اصول و فعالیتها در سطوح مختلف را بکار می گیرند که در جهت حفظ
سیستم و یا تلاشهاي معطوف به تغییر سیستم است. اقدام مددکاري اجتماعی دربرگیرنده گستره اي از فعالیتها
شامل شکل هاي مختلف درمان و مشاوره، کاربا گروهها و کار جامعه محور، صورت بندي خط مشی ها و
تحلیل آنها می شود. از منظر رویکرد رهاسازي افراد از بندهاي اجتماعی که این تعریف از آن حمایت می کند،
استراتژي ها یا اهداف بلند مدت مددکاري اجتماعی متوجه افزایش امید انسانها، عزت نفس و ظرفیت خلاقانه
آنها براي مواجهه و چالش با نیروهاي سرکوبگر قدرت و منابع ساختاري بی عدالتی است و از این روست که با
یک کل منسجمی از ابعاد مداخله اي خرد-کلان، و شخصی-سیاسی در می آمیزد. تمرکز جامع-نگر مددکاري
اجتماعی، جهانشمول است اما اولولیتهاي اقدام مددکاري اجتماعی از کشوري به کشور دیگرواز زمانی به زمان
دیگربسته به شرایط تاریخی، فرهنگی، سیاسی واجتماعی-اقتصادي متفاوت خواهد بود.

این مسئولیت مددکاران اجتماعی در سراسر جهان است که از ارزشها و اصولی که در این تعریف قید شده اند
دفاع کنند و آن را تقویت کرده و تحقق بخشند. یک تعریف مددکاري اجتماعی زمانی می تواند معنا داشته
باشد که مددکاران اجتماعی نسبت به ارزشهاو چشم انداز مددکاري اجتماعی فعالانه متعهد باشند .


ضمیمه
طرح هاي الحاقی که در مجمع عمومی فدراسیون مددکاران اجتماعی در ارتباط با تعریف جهانی مددکاري
اجتماعی تصویب شد:

· "هیچ بخشی از این تعریف نباید به گونه اي تدوین شود که با سایربخشهاي آن تناقض داشتهباشد"
· "بسط تعریف در سطوح ملی و/یا منطقه اي نباید با معناي اجزاي مختلف این تعریف وبا روح کلی آن
تناقض داشته باشد"
· "از آنجایی که تعریف مددکاري اجتماعی عنصر کلیدي هویت بخشیدن به یک گروه شغلی است،
بازبینی براي تغییر این تعریف در آینده باید تنها بعد از ارزشیابی دقیق فرایند اجراي آن و وجود نیاز
براي تغییر صورت بگیرد. انتخاب نخست می باید افزودن نکات و نظرات بیشتر به این تعریف پیش از
تغییرآن باشد.